تعریف آسیب شناسی تحصیلی

آسیب شناسی علم شناسایی علائم و علل بیماری هاست و آسیب شناسی تحصیلی مبحث بررسی و شناخت علائم، طبقه بندی و علل مشکلات مختلف تحصیلی است. مشاوران تحصیلی در برخوردهای روزمره خود با اغلب این مشکلات مواجه می شوند. 

طبقه بندی آسیب های تحصیلی

آسیب های تحصیلی را می توان در پنج طبقه دسته بندی کرد که عبارتند از:

1- آسیب های مربوط به دغدغه مسیر شغلی

۲- آسیب های مربوط به کنترل مسیر شغلی

۳- آسیب های مربوط به کنجکاوی مسیر شغلی

۴- آسیب های مربوط به اعتماد مسیر شغلی

۵- آسیب های چند بعدی

طبقه اول: آسیب­های مربوط به دغدغه مسیرشغلی

گاهی والدین شکایت می کنند که فرزندشان هیچ طرح و برنامه ای برای آینده ندارد. وقتی از آنان سوال می کنیم که چه تصمیمی برای آینده دارند کاملا گیج و سردرگم اند و پاسخ معمول آنها این است که تا ببینیم چه پیش می آید.» در مدرسه و کلاس اهمیتی به درس نمی دهند و دغدغه ای برای پیشرفت ندارند. کلاس، درس و مدرسه را صرفا برای گذران وقت تحمل می کنند. به چنین وضعیتی بی تفاوتی مسیر شغلی گفته می شود که در اثر آسیب های دغدغه مسیر شغلی به وجود می آید.

در این طبقه مشکلاتی قرار می گیرند که به نوعی در رابطه با دغدغه مسیر شغلی اند. دغدغه مسیر شغلی به معنای ضرورت برای جهت دهی به آینده است. دغدغه مسیر شغلی از آینده، احساس واقعی می سازد و به فرد کمک می کند تا گذشته را به خاطر داشته باشد، به وضع فعلی توجه کند و آینده را پیش بینی نماید. فقدان دغدغه مسیر شغلی، بی تفاوتی مسیر شغلی" نامیده می شود و بی برنامه گی و بدبینی درباره آینده را منعکس می کند. این بی تفاوتی را می توان از طریق مداخله مسیر شغلی که برای تقویت جهت گیری به سمت جلو طراحی شده اند مانند برنامه مهارت های زندگی، کارگاه چشم انداز زمان و نوشتن زندگینامه آینده حل و فصل کرد (ساویکاس،۲۰۱۳). این مداخلات موجب جهت گیری نسبت به آینده، خوش بینی، تقویت نگرش مثبت به طرحریزی و اتصال فعالیت های فعلی به نتایج آینده می شود.

آسیب های تحصیلی ناشی از فقدان دغدغه که در این طبقه قرار می گیرند پنج مورد است که عبارتند از:

١- بی هدفی تحصیلی

۲- برنامه متراکم و موقت به جای برنامه دائم

3- عدم احساس نیاز به تحصیل و غلبه سایر ارزش ها بر ارزش های تحصیلی

۴- در اولویت نبودن برنامه درسی

۵- ناامیدی تحصیلی

برای شناخت و تشخیص آسیب های این طبقه به علایم رفتاری هر آسیب در زندگی تحصیلی افراد باید توجه کرد. در ادامه به علایم هر آسیب اشاره شده است.

1- بی هدفی تحصیلی

- هیچ طرح مشخصی برای ادامه تحصیل ندارد.

- هنوز به انتخاب و تصمیم گیری و ترجيح های شغلی اش فکر نکرده است.

- آرزوهای شغلی مشخصی ندارد.

- تنها هدفش طی کردن سال تحصیلی است.

2- برنامه ریزی متراکم و موقت به جای برنامه ریزی دائم

- فقط برای ایام امتحانات برنامه ریزی می کند.

- در بلند مدت و در طول سال تحصیلی برنامه ای ندارد.

- برنامه نهایی فرد بسیار فشرده و خسته کننده است.

- در برنامه ریزی به اصول یادگیری توجه نشده است.

3- عدم احساس نیاز به تحصیل و غلبه سایر ارزش ها بر ارزش های علمی

- به صراحت از اهمیت تحصیل در برنامه آینده اش آگاه نیست.

- معتقد است برای زندگی نیازی به تحصیل در مقاطع دبیرستان با تحصیلات عالی نیست.

- در برنامه شغلی آینده اش نقشی برای تحصیل تعریف نکرده.

- تحصیل را هدر دادن وقت و از دست دادن فرصت برای یادگیری حرفه و شروع کار می داند.

- ارزش علمی جزو ارزش های فرد قرار ندارد یا در رده های بعدی قرار دارد.

- حل مسأله تحصیلی اشتیاق و لذتی برای او ایجاد نمی کند.

- رشد و موفقیت در سایر جنبه های زندگی از موفقیت در تحصیل برایش مهم تر است.

4- در اولویت نبودن برنامه درسی

- زمان مشخصی برای انجام فعالیت های درسی در نظر نگرفته است.

- هر فعالیت غیردرسی را مقدم بر وظایف تحصیلی انجام می دهد.

- وظایف تحصیلی را وقتی هیچ برنامه دیگری ندارد انجام می دهد.

٥- نا امیدی تحصیلی

- معتقد است تحصیل هدر دادن عمر و صرف وقت بیهوده است.

- ارتباطی بین تحصیل و موفقیت در آینده تعیین نمی کند.

- معتقد است جامعه اهمیتی برای تحصیل قایل نیست.

ادامه دارد